گزیده ای از اخبار ماهانه انجمن کتابداران ایران (بین سالهای 1358 و 1359)

پیگیری فعالیت های انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران در گذشته ما را به انتشار یکی از پرکاربردترین ابزارهای اطلاع رسانی، یعنی "اخبار ماهانه انجمن کتابداران ایران" رهنمون می سازد. این نشریه در سالهای 1350 تا 13589 در کنار نامه انجمن کتابداران ایران و بعد از خبرنامه انجمن منتشر می شده است (برای مطالعه بیشتر به دایره المعارف کتابداری و اطلاع رسانی بنگرید) . جالب اینجاست که طی سالهای 1350 تا 1358، دو نشریه از سوی انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران به طور همزمان منتشر می شده است و انتشار این دو نشریه با توجه به امکانات و فناوریهای موجود در آن زمان، قابل توجه بوده است. نگاهی کلی به برخی از تصویرهایی که از این نشریه در سال هال 1359-1358 منتشر شده است نشان می دهد، بسیاری از گلایه ها، انتقادها، اطلاع رسانی ها و ... در قالب یک نشریه به آگاهی افراد رسانده می شد. در آن موقع که ابزارهای امروزی اطلاع رسانی همچون وبلاگ، وب‌سایت و ... وجود نداشت، این ابزار به خوبی می‌توانست با حرفه‌مندان و متخصصان در سراسر کشور ارتباط برقرار کند و انعکاس برخی از خواسته‌های آن‌ها در نشریه های انجمن بپردازد.

فهرست همایش‌ها، سخنرانی‌ها و کارگاه‌های مدیریت دانش در ایران

یكی از عوامل موثر در فرایند رشدعلمی در یک کشور، برگزاری همایشها و کنفرانس‌های علمی و تخصصی است که بستر مناسبی برای تبادل اندیشه و ارائه اندیشه‌ها و یافته‌های نو بوجود آورده است. سازمان‌ها، دانشگاه‌ها، انجمن‌ها و سایر مراکز علمی نیز با هدف فراهم‌آوری بستری برای تبادل اندیشه‌ها و تازه‌های علمی از این فرصت استفاده می‌کنند تا فعالیت‌های جدید را به جامعه علمی معرفی کنند. برگزاری همایش و سمینارهای علمی تلاشی است که در راستای اغناء روحیه كاوشگری علمی، كسب و انتقال دانش و اطلاع از یافته‌های جدید.

 افزون بر این‌، برگزاری همایش‌ها به تجمیع تجربه‌های صاحبان اندیشه، برقراری ارتباط مستقیم پژوهشگران، و ایجاد زمینه‌ای برای فعالیت‌های گروهی یاری می‌رساند.بنابراین تهیه فهرستی از همایش‌ها، سخنرانی‌ها، کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی در این حوزه موضوعی مهم، می‌تواند در ترسیم فعالیت‌های گذشته و پیشِ رو به ما یاری رساند رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی هم ببه دلیل اهمیت و ضرورت حضور حرفه‌مندان و متخصصان رشته، کوشیده است در این میان سهمی در برگزاری همایش‌ها و سخنرانی‌ها داشته باشد. در جدول‌هایی که در ادامه خواهد آمد، تلاش شده تافعالیت‌هایی که در رشته در این حوزه موضوعی انجام شده است، به‌صورت فهرست‌وار ارائه گردد (به جدول شماره 1 بنگرید). با این‌حال، سهم فعالیت‌های علمی همچون همایش‌ها، سخنرانی‌ها، کارگاه‌های آموزشی و غیره در سایر رشته‌ها و حوزه‌های علمی نیز از اهمیت زیادی برخوردار است (به جدول شماره 2 بنگرید).

ما و هفتۀ کتاب؛ «سوزن» یا «جوالدوز»؟!

جو مناسبت­گرای تقویم ایرانی و البته آمیخته به «تعارف» که از تمایزات فرهنگی ما ایرانی­هاست، منجر به آن شده که برای بسیاری از مسایل، مقولات، افراد، رویدادها و ... «روز» و «هفته» تعریف شده و در تقویم درج شده است. گویی که «وجدان جمعی» ما با نامگذاری روزها و هفته ­هایی چون «روز معلّم»، «روز پرستار»، «هفتۀ کتاب»، «هفتۀ منابع طبیعی» و ... آسوده می­ شود که ادای دین لازم صورت گرفته و بدهکاری جمعی به آنها لااقل تا یک سال آتی رفع شده است؛ لذا ماجرا غالباً در همین «سطح» باقی می­ ماند و «عمق» نمی­ یابد. شاهد این مدّعا هم این است که اگر مقرّر بود که این «مناسبت­ها»، مجالی باشد از یک سو برای افکار و فرهنگ عمومی تا به تأمّل و تلنگری عمومی بینجامد؛ و از دیگر سو، مجالی باشد برای تصمیم­ سازان (خبرگان و کارشناسان) و تصمیم­ گیران (مدیران) جامعه تا با نواندیشی دربارۀ پرداختن به آن مناسبت خاص و بازاندیشی دربارۀ نظرها و اقدامات پیشین، برجسته­ سازی فکری و عملی دربارۀ آن مناسبت خاص روی دهد.

گرانیگاه ما کجاست؟

تمام شد! بالاخره پرینتر کارش را تمام می ­کند و با کمک دوستان، نام "علم اطلاعات و دانش شناسی" را می چسبانیم پشت در اتاق دانشجویان دکتری. یکی دو روز بعد، ناخواسته شنونده مکالمه هایی می­شوم که از راهروی مشرف به همان اتاق و بعد از تعطیلی کلاس به گوش می­رسد. از بین آنهمه سروصدا (انگار که گروهی از زندانیان را از آلکاتراز آزاد کرده‌اند)، صدایی شنیده ­می­شود که از همه بلندتر است. صاحب صدا، انگار که موجود عجیبی دیده باشد: ((اوه بچه ها اینجارو نیگا کنید! این چه رشته­ ایه؟ علم اطلاعات و دانش شناسی)) (دانش‌شناسی ... دانش‌شناسی... نمی دانم چرا خودم هم هنوز بخش "شناسی" را "نشناسی" تایپ می­ کنم!)، کمی آن طرف­تر، صدایی پر از شیطنت فریاد می­زند که بیا بابا! همون کتابداریه... و راهرو منفجر می‌شود از خنده... .

نظری به رویکردهای توسعه فرهنگ مطالعه ایران

چنانچه نظری به نوشتار مقوله فرهنگ مطالعه در ایران شود، دو روبكرد برای توسعه فرهنگ مطالعه به چشم مي‏ خورد یکی رویکرد مکانیکی(تحلیلی) و دیگر رویکرد سیستمی. در رویکرد مکانیکی عقيده بر اين است كه با شناخت اجزاء يك شيء، مي‏توان به ماهيت و ويژگي‏هاي آن پي برد. به عبارت ديگر شناخت اجزاء، شرط لازم و كافي براي شناخت ماهيت و ويژگي‏ها و رفتار موضوع يا شيء مورد نظر است. در واقع در این بينش روابط بين اجزاي موضوع يا شيء مورد مطالعه، رابطه‏اي ساده، خطي و يك طرفه است. اما در رویکرد سيستمي براي شناخت يك موجود يا مجموعه به جاي اين كه آن را به اجزاء و عناصرش تجزيه کنند، آن را جزيي از كل بزرگتر در نظر گرفته و با توجه به نقشي كه در كل بزرگتر ايفاء مي ‏كند به شناخت آن پرداخته مي‏شود. در اين نگرش، براي شناخت مجموعه يا موجود مورد نظر به اجزاء و روابط بين اجزاي آن از يكسو و به رابطه مجموعه يا موجود با محيط يا كل بزرگتري كه آن را در برمي‏ گيرد، ازسوي ديگر توجه مي‏ شود. در چنين نگرشي مجموعه مورد بررسي يك «سيستم» خوانده مي‏ شود. به عنوان مثال، عملكرد خدمتگزار مدرسه بر فعّاليت و رفتار آموزشي مدرسه اثر مي‏ گذارد ولي اثرگذاري آن بر كل مدرسه از طريق اثرگذاري بر امور رفاهي و نظافتي صورت مي‏ گيرد (بني اسدي،1385 به نقل از ایکاف[1]).